Thị trường gạo toàn cầu sắp lâm vào cảnh thiếu hụt lớn nhất trong 2 thập kỷ qua

Theo Fitch Solutions, thị trường gạo toàn cầu sẽ ghi nhận mức thiếu hụt lớn nhất trong hai thập kỷ vào năm 2023. Tình trạng thiếu hụt tới mức này với một trong những loại ngũ cốc được trồng nhiều nhất trên thế giới sẽ gây tổn hại cho các nhà nhập khẩu, theo các chuyên viên phân tích. 

Các chuyên viên phân tích hàng hóa của Fitch Solutions cho biết: “Ở cấp độ toàn cầu, tác động rõ ràng nhất của tình trạng thiếu gạo toàn cầu là giá gạo đã tăng lên mức cao nhất trong vòng 1 thập kỷ”.

Theo báo cáo của Fitch Solutions Country Risk & Industry Research, ngày 04/4, giá gạo dự kiến sẽ duy trì quanh mức cao như hiện tại cho đến năm 2024. Giá gạo trung bình đang là 17,3 USD/cwt (1cwt = khoảng gần 50 kg) cho đến năm 2023 và sẽ chỉ giảm xuống còn 14,5 USD/cwt vào năm 2024.

"Do gạo là mặt hàng lương thực chính trên nhiều thị trường ở châu Á, nên giá gạo là yếu tố chính quyết định lạm phát lương thực và an ninh lương thực, đặc biệt là đối với các hộ gia đình nghèo nhất", ông Charles Hart, Chuyên viên phân tích hàng hóa của Fitch Solutions nói. 

Fitch Solutions dự báo, trong niên vụ 2022/2023, toàn cầu sẽ thiếu hụt 8.7 triệu tấn gạo. Đây sẽ là mức thiếu hụt gạo lớn nhất kể từ niên vụ 2003/2004, tại thời điểm đó thị trường thiếu 18.6 triệu tấn, Hart cho biết.

Nguồn cung gạo gặp thách thức

Các chuyên gia lý giải, việc thiếu hụt gạo trên toàn cầu do ảnh hưởng của cuộc xung đột ở Ukraine và thời tiết xấu ảnh hưởng tới những quốc gia sản xuất lúa gạo lớn như Trung Quốc và Pakistan. Trong nửa cuối năm ngoái, nhiều vùng đất nông nghiệp ở Trung Quốc, nước sản xuất gạo lớn nhất thế giới, đã bị ảnh hưởng bởi lũ lụt và mưa lớn vào mùa hè.

Theo công ty phân tích nông nghiệp Gro Intelligence, lượng mưa tích lũy ở tỉnh Quảng Tây và Quảng Đông, trung tâm sản xuất lúa gạo lớn của Trung Quốc, cao thứ hai trong 20 năm. Tương tự, Pakistan – quốc gia chiếm 7,6% thương mại gạo toàn cầu - đã chứng kiến sản lượng hàng năm giảm 31% so với cùng kỳ năm ngoái do lũ lụt nghiêm trọng vào năm ngoái.

Các nghiên cứu khoa học cho thấy, lúa là loại cây trồng dễ bị tổn thương và có khả năng mất mùa cao nhất trong thời kỳ El Nino. Ngoài những thách thức về nguồn cung bị thắt chặt hơn, gạo đã trở thành một lựa chọn thay thế ngày càng hấp dẫn sau khi giá của các loại ngũ cốc chính khác tăng vọt kể từ khi cuộc xung đột ở Ukraie diễn ra vào tháng 02/2022.

Thiếu hụt bao giờ sẽ chấm dứt?

Tuy nhiên, tình trạng thiếu hụt có thể sớm kết thúc. Fitch Solutions ước tính rằng thị trường gạo toàn cầu sẽ trở lại “trạng thái gần cân bằng vào niên vụ 2023-2024”. Điều đó có thể dẫn đến hợp đồng gạo tương lai giảm so với cùng kỳ năm ngoái xuống dưới mức năm 2022, nhưng vẫn “duy trì ở mức cao hơn 30% so với giá trị trung bình trước COVID-19 (2015-2019), một phần do hàng tồn kho được bổ sung sau giai đoạn dài bị rút bớt”. 

“Chúng tôi tin rằng thị trường gạo sẽ thặng dư trở lại vào năm 2024 - 2025 và sau đó tiếp tục nới lỏng trong trung hạn.” nFitch dự đoán thêm rằng giá gạo có thể giảm gần 10% xuống còn 15.5 USD/cwt vào năm 2024.

“Theo quan điểm của chúng tôi, sản lượng gạo toàn cầu sẽ phục hồi mạnh mẽ vào năm 2023-2024, với kỳ vọng tổng sản lượng sẽ tăng 2.5% so với cùng kỳ năm trước đó,” Fitch dự báo, đồng thời cho rằng Ấn Độ là động lực chính của sản lượng gạo toàn cầu trong hơn 5 năm tới. Tuy nhiên, sản xuất lúa gạo vẫn phụ thuộc vào điều kiện thời tiết.

Theo báo cáo của Fitch Solutions, Cục Khí tượng Ấn Độ dự báo lượng mưa nước này trong năm nay bình thường, nhưng các dự báo về đợt nắng nóng gay gắt trong quý 2 và 3 tiếp tục gây ra mối đe dọa đối với vụ thu hoạch lúa mì của Ấn Độ.

Các quốc gia khác cũng có thể rơi vào tình cảnh tương tự. Bà Goughary, chuyên gia của Fitch Solutions cho biết: “Trung Quốc là nước sản xuất gạo và lúa mì lớn nhất thế giới và hiện đang trải qua đợt hạn hán ở mức cao nhất trong hơn hai thập kỷ”. Bà cho biết thêm, các nước trồng lúa lớn ở châu Âu như Pháp, Đức và Anh cũng phải hứng chịu đợt hạn hán ở mức cao nhất trong 20 năm qua./.