Lũy kế 5 tháng đầu năm 2023, xuất khẩu sắn và các sản phẩm từ sắn của nước ta đạt 1,36 triệu tấn, trị giá 528,56 triệu USD. Trong tháng 5/2023, Trung Quốc vẫn là thị trường xuất khẩu sắn và các sản phẩm từ sắn lớn nhất của Việt Nam, chiếm 88,67% tổng lượng sắn xuất khẩu của cả nước với 171.060 tấn, trị giá 70,63 triệu USD, tăng 1,7% về lượng và tăng 7,1% về trị giá so với tháng 4/2023. Lũy kế 5 tháng đầu năm 2023, Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc 1,22 triệu tấn sắn và các sản phẩm từ sắn, trị giá 467,62 triệu USD, giảm 8% về lượng và giảm 18,8% về trị giá so với cùng kỳ năm 2022.
Ngoài thị trường Trung Quốc, trong 5 tháng đầu năm 2023, mặc dù tổng lượng xuất khẩu giảm nhưng xuất khẩu sắn và các sản phẩm từ sắn sang một số thị trường vẫn tăng trưởng mạnh cả về lượng và trị giá so với cùng kỳ năm 2022, trong đó đáng chú ý là các thị trường: Nhật Bản, Malaysia, Đài Loan...
Trong đó, xuất khẩu sang Nhật Bản tiếp tục tăng mạnh với 2.390 tấn, trị giá 1,22 triệu USD, tăng tới 1.285% về lượng và tăng 947,4% về trị giá so với cùng kỳ năm 2022. Dự báo trong năm 2023, Nhật Bản sẽ là một điểm đến tiềm năng xuất khẩu sắn và các sản phẩm sắn của Việt Nam nhờ nhu cầu cao, vị trí địa lý gần.
Trong khi đó, nguồn cung và giá của ngô và lúa mì đều bị ảnh hưởng bởi xung đột giữa Nga và Ukraine. Do đó, nhu cầu về sắn trên thị trường thế giới nói chung và Nhật Bản nói riêng sẽ tiếp tục tăng trong thời gian tới.
Nông dân đang thu hoạch sắn. Ảnh minh họa
Theo số liệu thống kê của Cơ quan Hải quan Trung Quốc cho thấy, Việt Nam là thị trường cung cấp sắn lát lớn thứ hai cho Trung Quốc trong 4 tháng đầu năm 2023, thị phần sắn lát của Việt Nam chiếm 12,55% trong tổng lượng nhập khẩu sắn lát của Trung Quốc, cao hơn so với mức 10,71% của 4 tháng đầu năm 2022. Việt Nam là thị trường lớn thứ 2 cung cấp tinh bột sắn cho Trung Quốc. Thị phần tinh bột sắn của Việt Nam trong tổng nhập khẩu của Trung Quốc chiếm 36,11%, thấp hơn so với mức 36,15% của 4 tháng đầu năm 2022.
Thái Lan, Việt Nam, Lào và Campuchia là 4 thị trường cung cấp sắn lát cho Trung Quốc. Lượng sắn lát nhập khẩu của Trung Quốc từ Thái Lan và Việt Nam tăng, trong khi giảm từ Lào. Bên cạnh đó, Thái Lan vẫn là thị trường lớn nhất cung cấp tinh bột sắn cho Trung Quốc với 624.670 tấn, tương đương 303,5 triệu USD, giảm 34% về lượng và giảm 40% về trị giá so với cùng kỳ năm 2022.
Thị phần tinh bột sắn của Thái Lan chiếm 51,95% trong tổng lượng tinh bột sắn nhập khẩu của Trung Quốc, giảm mạnh so với mức 56,46% của 4 tháng đầu năm 2022.
Việt Nam hiện có có 528.000 ha sắn. Trên địa bàn cả nước có 27 tỉnh có nhà máy chế biến tinh bột sắn và có khoảng 120 nhà máy chế biến tinh bột sắn quy mô công nghiệp với tổng công suất thiết kết 11,3 triệu tấn củ tươi/năm.
Trong đó, có khoảng 26% số cơ sở có gắn kết chặt chẽ với vùng nguyên liệu. Xuất khẩu sắn và sản phẩm sắn chiếm khoảng 70% tổng sản lượng sắn thu hoạch của cả nước. Việt Nam và là nước xuất khẩu sắn và sản phẩm sắn đứng thứ ba thế giới sau Thái Lan, Campuchia và đứng thứ hai về kim ngạch xuất khẩu sau Thái Lan.
Tiêu thụ sắn và sản phẩm sắn của Việt Nam có nhiều khâu trung gian, cạnh tranh quốc gia thấp do chi phí logistics của Việt Nam cao, hiện nay đang gặp cạnh tranh gay gắt về thị trường xuất khẩu từ các nước Thái lan, Campuchia và Lào. Bên cạnh đó, đa số công nghệ chế biến tinh bột sắn đang được sử dụng ở Việt Nam toàn bộ bột sau khi nghiền ra sẽ được ngâm trong nước rồi sau nhiều lần lắng lọc. Hiện chưa nhiều nhà máy chế biến sâu.
Vì vậy, ngành chức năng khuyến khích các nhà máy sản chế biến sắn cần đầu tư công nghệ mới để chế biến tinh bột sắn, cần dần dần loại bỏ hình thức lắng lọc tự nhiên, thay vào đó nên dùng hệ thống máy ly tâm để tách lấy tinh bột ra khỏi sắn. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng cơ quan chức năng và Hiệp hội Sắn Việt Nam đang nghiên cứu để nâng cao chất lượng sắn xuất khẩu sang các thị trường khác, đặc biệt là thị trường EU tiềm năng để hạn chế những rủi ro cho thị trường xuất khẩu tại Trung Quốc...
