Lễ hội điện Huệ Nam nhằm suy tôn Thánh mẫu Thiên Y A Na. Theo truyền thuyết, đây là vị Thần đã sáng tạo ra đất đai, cây cối, rừng gỗ quý, lúa, bắp... và dạy dân cách trồng trọt. Lễ hội được coi là một liên hoan văn hóa dân gian trên sông Hương với những thuyền đơn và thuyền đôi, cờ, hương án đủ màu sắc của các đoàn người hành hương về điện Hòn Chén.
Độc đáo Lễ hội Điện Huệ Nam tại Thừa Thiên - Huế
Theo Báo cáo Tổ chức Lễ hội truyền thống Điện Huệ Nam của Ban Bảo trợ Di tích điện Huệ Nam, Lễ hội diễn ra từ ngày 5/8 đến hết ngày 7/8 (tức từ ngày 8/7 đến 10/7 âm lịch). Lễ hội bao gồm chuỗi hoạt động mang đậm nét văn hoá truyền thống như, đánh trống khai hội và tiến hành Lễ cáo yết; Lễ chánh tế cầu nguyện quốc thái dân an; Lễ cung nghinh Thánh Mẫu và Hội đồng Tứ Phủ lên làng Hải Cát; Lễ chánh tế tại đình làng Hải Cát; Lễ cung nghinh Thánh Mẫu.
Hoạt động này tái hiện lễ hội hóa trang dân gian quy mô lớn, phô diễn nét độc đáo của những trang phục xưa nhiều màu sắc, kết hợp với các hình thức diễn xướng, vũ điệu đặc trưng của tín ngưỡng Thờ Mẫu- tín ngưỡng dân gian Việt Nam, tôn thờ các nữ thần và đề cao vai trò của người phụ nữ. Gần 50 bằng và châu án (tức thuyền Rồng đôi và đơn) cung nghinh Thánh Mẫu và Hội đồng Tứ phủ tại Thánh đường Thiên Tiên Thánh giáo (352 Chi Lăng, TP Huế) với các nghi lễ trước khi thực hiện nghi thức cung nghinh rước Thánh Mẫu bằng đường thủy ngược dòng sông Hương lên thượng nguồn đến điện Huệ Nam.
Hình ảnh rước Thánh Mẫu bằng đường thuỷ.
Bên trong thuyền được đặt long kiệu Thánh Mẫu và hòm sắc vua phong cùng các vật thờ cúng như tán, tàn, cờ, quạt. Đoàn rước hàng trăm người tái hiện nét văn hóa truyền thống tín ngưỡng độc đáo, phô diễn đa dạng trang phục cổ xưa đầy sắc màu kết hợp với các hình thức diễn xướng, vũ điệu đặc trưng của tín ngưỡng Thờ Mẫu.
Đoàn rước với sự tham gia của hàng trăm người.
Lễ hội Điện Huệ Nam còn có các hoạt động độc đáo khác như: Lễ Chánh tế, cầu nguyện cho Quốc thái dân an, Lễ Cáo yết và Lễ Hoàn tạ. Ngoài các lễ chính, khách hành hương còn được tham gia sinh hoạt hội lễ tại các bằng án (thuyền Rồng đôi)... với các làn điệu chầu văn xứ Huế đặc sắc.
Nghi lễ cầu nguyện cho Quốc thái dân an.
Là thành viên trong ban tổ chức lễ hội, Nghệ nhân ưu tú Lê Văn Ngộ - Chủ tịch chi hội Di sản Văn hóa tín ngưỡng thờ Mẫu Thừa Thiên Huế cho biết: Lễ hội năm nay so với mọi năm có nhiều đổi mới hơn, các cơ quan, ban ngành có sự quan tâm rất lớn về lễ hội, công tác tổ chức chu đáo và được chuẩn bị kỹ lưỡng hơn. Du khách thập phương về tham dự lễ hội đông hơn mọi năm. Điều đó cho thấy lễ hội điện Huệ Nam của tỉnh Thừa Thiên Huế có sức hút lan tỏa mạnh mẽ tới người dân ở các tỉnh thành trên cả nước. Đây cũng là dịp mà nét đẹp thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ của người Việt (Di sản phi vật thể đã được UNESCO ghi danh) được thể hiện một cách độc đáo. Lễ hội cũng được xem là một Festival văn hóa dân gian, cộng đồng đặc trưng của vùng đất Cố đô Huế và nằm trong chuỗi sự kiện Festival Huế mùa Thu.
Lễ hội điện Huệ Nam diễn ra một năm hai kỳ vào tháng hai (lễ Xuân Tế) và tháng bảy (lễ Thu Tế), được coi là một liên hoan văn hóa dân gian trên sông Hương với những thuyền đơn và thuyền đôi, cờ, hương án đủ màu sắc của các đoàn người hành hương về điện Huệ Nam.
